Plan pracy logopedy:
Zadania logopedy szkolnego:
- Podejmowanie działań profilaktycznych zapobiegających powstawaniu wad i zaburzeń mowy.
- Przeprowadzenie badań przesiewowych w celu ustalenia mowy uczniów.
- Diagnoza logopedyczna uczniów wyłonionych podczas badań wstępnych.
- Organizacja pomocy logopedycznej.
- Prowadzenie indywidualnej i grupowej pomocy logopedycznej.
- Współpraca z nauczycielami i rodzicami.
- Kierowanie wybranych uczniów do specjalistów z zakresu medycyny i dziedzin pokrewnych.
Rozwój mowy dziecka przebiega w stałej kolejności. Czas pojawiania się głosek w mowie jest stały, choć między rówieśnikami mogą wystąpić znaczne różnice w rozwoju mowy. Jest to kwestia indywidualna, wynikająca np. z uwarunkowań genetycznych, społecznych. Jednak, gdy opóźnienie pojawiania się poszczególnych głosek w rozwoju mowy jest dłuższe niż 6-8 miesięcy, należy zwrócić się do logopedy.
Normy rozwojowe
0 -1 roku – komunikuje się z dorosłymi za pomocą krzyku, głuży, gaworzy, wymawia pierwsze wyrazy: mama, tata, baba, lala;
1 – 2 lat – Używa prawie wszystkich samogłosek, z wyjątkiem nosowych (ą, ę) oraz wymawia niektóre spółgłoski ( p, b, m, t, d, n, k, ś, ź, ć dź, ch). Pozostałe zastępuje innymi. Wypowiada się jednowyrazowo: np.: kaczka – kaka, pomidor – midol;
3 lat – porozumiewa się prostymi zdaniami, wymawia wszystkie samogłoski i spółgłoski (p, pi, b, bi, m, mi, n, ni, f, fi, w, wi, t, d, n, l, li, ś, ź, dź, j, k, ki, g, gi, ch);
4 lat – wymawia głoski s, z, c, dz;
5 – 6 lat – wymawia głoski sz, ż, cz, dż, r;
7 lat – ma utrwaloną poprawną wymowę wszystkich głosek oraz opanowaną technikę mówienia.
Rozwój mowy dziecka można wspierać w domu.
Propozycje zabaw logopedycznych – ćwiczenia oddechowe
- Dmuchanie na różne lekkie przedmioty, które można przesuwać, np. kolorowe piórka lub kroplę wody na stoliku.
- Zdmuchiwanie płomienia świeczki lub dmuchawców.
- Naśladowanie chrapania.
- Wprawianie oddechem w ruch wiatraczka.
- Przenoszenie przy użyciu słomki małych elementów, np. papierowych listków na rysunek drzewa.
Propozycje zabaw logopedycznych – ćwiczenia artykulacyjne
- Wysuwanie języka i poruszanie nim.
- Zlizywanie z warg i podniebienia masła orzechowego, miodu lub kremu czekoladowego.
- Unoszenie płaskiego języka do podniebienia.
- Liczenie językiem zębów.
- Sięganie językiem do tylnych zębów górnych.
- Przejeżdżanie językiem po dziąsłach i zębach przy zamkniętej buzi.
- Wysyłanie buziaków i cmokanie.
- Nadymanie policzków i pokazywanie, jak powoli uchodzi powietrze z balona
- Przesadne ziewanie.
- Puszczanie baniek mydlanych.
- Picie wody przez słomkę lub robienie burzy w szklance wody przy użyciu słomki.
- Gryzienie twardych pokarmów (np. surowej marchewki), jedzenie łyżką oraz picie z kubka.
Propozycje zabaw logopedycznych – ćwiczenia słuchowe.
- Rozłożenie przed dzieckiem przedmiotów obrazków z realistycznymi zdjęciami obiektów oraz poproszenie go, by podało tę kartę, którego nazwa została wypowiedziana. Ze starszymi dziećmi można trenować dzielenie wyrazów na sylaby, np. dziecko wskazuje parasol i mówi: pa-ra-sol.
- Odgadywanie dźwięków, które wydają różne przedmioty (np. pralka, odkurzacz, instrument muzyczny, radio) na podstawie nagrań z wydawanymi przez nie odgłosami. Podpowiedź mogą stanowić karty z ilustracjami tych obiektów.
- Podawanie sobie piłki z wymówieniem sylaby – osoba, która łapie, musi dodać kolejną sylabę, tak aby powstał sensowny wyraz, np. ka-sa, o-czy, ko-tek.
- Zabawy w domino głoskowe, czyli wymyślanie wyrazu na głoskę, na którą skończył się poprzedni wyraz.
- Szukanie rymów oraz wymyślanie jak najwięcej wyrazów zaczynających się lub kończących na daną głoskę.
Propozycje zabaw logopedycznych – ćwiczenia ruchowo-słuchowe
- Pompowanie balonika: fu-fu-fu, a potem recytowanie znanego wierszyka Baloniku nasz malutki… z jednoczesnym odsuwaniem się od siebie i opadnięciem na podłogę, gdy balon przerywa miarę i robi trach.
- Naśladowanie odgłosu pojazdu przedstawionego na karcie obrazkowej, np. samochodu (brum, brum), karetki (i-o, i-o) czy pociągu (tudum, tudum) i poruszanie sie po wyznaczonym torze w przestrzeni.
- Zabawa „w pociąg” – poruszanie się zgodnie z wyznaczonym tempem: najpierw lokomotywa rusza powoli (cz-cz-cz), potem jedzie coraz szybciej (cz, cz, cz, cz…), a na końcu hamuje przed stacją (cz, cz, cz, czszszszsz…)
- Bieg koników i śpiewanie piosenki „Koniki” z wykonywaniem wskazanych w niej ruchów: tupanie nogą (tup, tup, tup), stukanie kopytkiem (stuk, stuk, stuk), skakanie (hop, hop, hop).
- Wykonywanie umówionych czynności (np. kląskania, klaskania, chodzenia na palcach) na dźwięk konkretnego instrumentu, np. dzwoneczków, bębenka czy butelki z grochem.
Propozycje ćwiczeń dłoni
- Rysowanie, pisanie, wodzenie palcem po śladzie połączone z wykonywaniem poleceń zachęcających dziecko do powtarzania rytmicznych wierszyków, naśladowania odgłosów oraz prawidłowego oddechu to świetny trening mowy.
- Lepienie kształtów z różnych mas sensorycznych: ciastoliny, plasteliny, kaszoliny, piankoliny.
- Przewlekanie koralików.
- Wycinanie wzorów.
Zachęcam do pracy w domu z dzieckiem
Logopeda
Bożena Gołębiowska